تحلیل رابطۀ طرد اجتماعی با ظرفیت‌های کارآفرینی اجتماعی در ترک اعتیاد زنان و دختران معتاد

نوع مقاله : پژوهشی

نویسندگان

• علی اکبر مجدی ¹
• سید علیرضا انوری ²

¹ استادیار گروه علوم اجتماعی، دانشکده ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه فردوسی مشهد، مشهد، ایران

² دکتری جامعه‌شناسی اقتصادی و توسعه، دانشکده ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه فردوسی مشهد،مشهد، ایران

https://doi.org/10.22067/social.2023.73597.1102

چکیده

تحقیق حاضر رابطۀ طرد اجتماعی با کارآفرینی اجتماعی در  ترک اعتیاد زنان و دختران معتاد را بررسی می‌کند. روش تحقیق پیمایشی و جامعۀ آماری کلیۀ زنان و دختران معتاد در استان خراسان رضوی هستند. نمونه‌گیری از مراکز نگه‌داری معتادان زن و انجمن معتادان گمنام انجام شده است. حجم نمونه 354 نفر بر اساس فرمول کوکران به دست آمد. شیوۀ نمونه‌گیری به شکل تصادفی از روی لیست‌های موجود انجام شد. یافته‌های جدول هم‌بستگی نشان می‌دهد که توانمندی کارآفرینی با طرد اجتماعی رابطۀ معکوس دارد و با افزایش میزان طرد اجتماعی توانمندی کارآفرینی در بین زنان و دختران معتاد کاهش می‌یابد. در تحلیل رگرسیون به‌عنوان مدل نهایی متغیرهایی که در شاخص طرد اجتماعی به‌طور هم‌زمان باعث کاهش توانمندی کارآفرینی اجتماعی می‌شوند، شامل توهین‌شنیدن به خاطر اعتیاد، طعنه‌شنیدن به خاطر اعتیاد، کم‌شدن معاشرت، از دست دادن شغل و قطع رابطۀ اجتماعی به دلیل اعتیاد است. به این ترتیب، کارآفرینی اجتماعی می‌تواند یکی از راهکارهایی باشد که برای غلبه بر طرد اجتماعی به افراد معتاد کمک کرده تا در مسیر ترک اعتیاد قرار بگیرند. در نتیجه‌گیری ظرفیت‌های کارآفرینی اجتماعی بر اساس شاخص طرد اجتماعی شامل ایجاد شبکه‌های اجتماعی مرتبط با کارآفرینی برای گروه‌های خاص (زنان و دختران معتاد) با کاهش تأثیرات طرد و انزوای اجتماعی به ترک اعتیاد آنها کمک می‌کند. نتیجۀ کارآفرینی خارج‌شدن از انزوا و طرد اجتماعی است و مسیر کارآفرینی اجتماعی برای کمک به حل مشکل طرد اجتماعی ایجاد شبکۀ اجتماعی با رویکرد کارآفرینی برای زنان و دختران معتاد است. این شبکه از مجموعه‌ای از افراد و گروه‌های مرتبط با کارآفرینی تشکیل می‌شود تا زنان و دختران معتاد را به سمت فعالیت‌های کارآفرینی و راه‌اندازی کسب‌وکار کمک کند.
 
 

کلیدواژه‌ها

• زنان و دختران
• اعتیاد
• طرداجتماعی
• کارآفرینی اجتماعی
• خراسان رضوی

©2024 The author(s). This is an open access article distributed under Creative Commons Attribution 4.0 International License (CC BY 4.0)

مراجع

1. آقایی فیشانی، ت.، و زارع‌نیا، م. (1390). کتاب جامع کارآفرینی و کسب و کار ( رویکرد سیستمی بر مفاهیم، فرآیندها، مدل‌ها و کاربردها) (چاپ اول) قزوین: کتاب طلایی جامع.
2. آنژل، س.، آنژل، پ. (1394). خانواده و اعتیاد (ح. حسینی، مترجم) تهران: علمی و فرهنگی.
3. ابادینسکی، ه. (1384). مواد مخدر، نگاهی اجمالی (م. زکریایی، م. دهقان کاظمی، ج. کریمی، و ع. قراخانی، مترجمان) تهران: جامعه و فرهنگ.
4. ابراهیمی‌مقدم، ح. (1395). سبب‌شناسی، پیشگیری و درمان اعتیاد به مواد مخدر، محرک و اینترنت (چاپ اول) تهران: فارابی.
5. دانش، پ.، ملکی، ا.، و نیازی، ز. (1392). نظریۀ زمینه‌ای دربارۀ علل اعتیاد زنان معتاد زندانی در زندان مرکزی اصفهان. مطالعات توسعه اجتماعی–فرهنگی، 1(4)، 145-125.
6. رحیمی موقر، آ.، ملایری‌خواه لنگرودی، ز.، دلبرپوراحمدی، ش.، و امین اسماعیلی، م. (1390). بررسی کیفی نیازهای زنان برای درمان اعتیاد. روانپزشکی و روانشناسی بالینی ایران (اندیشه و رفتار)، 17(2)، 125-116.
7. شایگان، ا. (1390). تأثیر اعتیاد زنان باردار بر جنین و نقش پلیس زن در درمان آنان. مطالعات پلیس زن، 1(14)، 42-30.
8. شکوهی، ج.، رییسی شهرویی، ح.، و یعقوبی، ن. (1397). شناسایی و اولویت‌بندی استراتژی‌های توسعۀ کارآفرینی اجتماعی در حوزۀ زنان سرپرست خانوار (مورد مطالعه: استان سیستان وبلوچستان). زن و جامعه (جامعه‌شناسی زنان)، 9(3)، 269-245.
9. شیخان، ن.(1390). برنامه‌های ترویج کارآفرینی زنان در کشورهای منتخب. رفاه اجتماعی، 11(40)، 286-259.
10. غفاری، غ.، و امیدی، ر. (1394). چرخش مفهومی و نظری از فقر به سازه مطرودیت اجتماعی. برنامه‌ریزی رفاه و توسعۀ اجتماعی، 1(4)، 66-35.
11. فیروزآبادی، سو ا.، و صادقی، ع. (1389). مطالعۀ ابعاد طرد اجتماعی زنان روستایی سرپرست خانوار در رابطه با وضعیت اشتغال و اقامت. زن در توسعه و سیاست، 8(2)، 114-93.
12. قادری، ص.، سراج‌زاده، س. ح.، گلچین، م.، و سلیمانی، س. (1397). اعتیاد زنان: شرایط، تعاملات و پیامدها؛ ترسیم مدل پارادایمی. پژوهش‌های انتظامی-اجتماعی زنان و خانواده، 6(2)، 181-159.
13. کوزر، ل. (1393). زندگی و اندیشۀ بزرگان جامعه‌شناسی (م. ثلاثی، مترجم) تهران: علمی.
14. گروسی، س.، و محمدی دولت آباد، خ. (1390). تبیین تجربۀ زیستۀ زنان وابسته به مواد مخدر از پدیدۀ اعتیاد. زن و جامعه (جامعه‌شناسی زنان)، 2(1)، 74-55.
15. گلرد، پ. (1388). خانواده و راهکارهای توسعۀ کارآفرینی زنان ایرانی. زن در توسعه و سیاست (پژوهش زنان)، 7(2)، 149-131.
16. مظفر، ح.، ذکریایی، م.، و ثابتی، م. (1388). آنومی فرهنگی واعتیاد به مواد مخدر در بین جوانان 28-13 سالۀ شهر تهران. پژوهشنامۀ علوم اجتماعی، 3(4)، 54-33.
17. نصر اصفهانی، آ. (1390). ریشه‌های طرد اجتماعی، مطالعۀ کارتن‌خوابی در تهران با استفاده از روش تئوری مبنایی. (پایان‌نامۀ منتشر نشدۀ کارشناسی ارشد جامعه‌شناسی)، دانشگاه تهران، ایران.
18. هاشم‌زهی، ن.، محسن‌زاده، ط.، و معدنی، س. (1397). تحلیل نسبت جنسیت و درمان اعتیاد. مطالعات جنسیت وخانواده، 6(1)، 78-55.
19. هال، آ.، و میجلی، ج. (1392). سیاست اجتماعی و توسعه (م. ابراهیمی، و ع. صادقی، مترجمان) تهران: جامعه‌شناسان.
20. Agarwa .S, Lenk. U, Singh. K, Agrawal. V, & Agrawal Anand. M. (2020). A qualitative approach towards crucial factors for sustainable development of women social entrepreneurship: Indian cases. Journal of Cleaner Production, 274: 123135.
21. Angele, S., & Angel, P. (2015). Family and addiction (H. Hosseini, translator) Tehran: Science and Culture Publication.
22. S. (2006). Drug-Abusing Women in Sweden: Marginalization, Social Exclusion and Gender Differences. Journal of Psychoactive Drugs, 38(4), 427-440.
23. Cole, J., Logan, T. K., & Walker, R. (2011). Social exclusion, personal control, self-regulation, and stress among substance abuse treatment clients. Drug and alcohol dependence, 113(1), 13-20
24. Dobele, L. (2012). Social Entrepreneurship Problems and Solutions: a Case Study of Latvia. West East Journal of Social Sciences 1(1), 11-25.
25. Fernández. O. (2014). Training or Social Exclusion: Competences for the Social Inclusion of Groups at Risk, Procedia. Social and Behavioral Sciences, 132(1), 154-159.
26. Groh Carla, J., & Cunmulaj. J. (2020). Women, addiction, and grief: A quality improvement initiative. Archives of Psychiatric Nursing, 34(4), 224-229.
27. Jacobs Alicia, A., & Cangiano, M. (2018). Medication-Assisted Treatment Considerations for Women with Opiate Addiction Disorders. Primary Care: Clinics in Office Practice, 45(4), 731-742.
28. Jordan, A., Mathis, M., & Jessica, I. (2020). Achieving Mental Health Equity. Addictions, 43(3), 487-500.
29. Kopetz, C., Pickover, A., Magidson, J. F., Richards, J. M., Iwamoto, D., & Lejuez, C. W. (2014). Gender and social rejection as risk factors for engaging in risky sexual behavior among crack/cocaine users. Prevention Science, 15(3), 376-384.
30. J, & Marti. I. (2006). Social Entrepreneurship Research a Source of Explanatation, Prediction and Delight. Journal Of World Business, 41(1), 36-44.
31. Mannarini, S., & Boffo, M. (2015). Anxiety, bulimia, drug and alcohol addiction, depression, and schizophrenia: what do you think about their aetiology, dangerousness, social distance, and treatment? A latent class analysis approach. Social psychiatry and psychiatric epidemiology, 50(1), 27-37.
32. Molina, A., Saiz, J., Gil, F., Cuenca, M. L., & Goldsby, T. (2020). Psychosocial Intervention in European addictive behaviour recovery programmes: A qualitative study. In Healthcare, 8(3), 268.
33. F. (2019). A research on women's entrepreneurship motivation: Sample of Adana Province. Women's Studies International Forum, 74(1), 114-126.
34. Rosca, E., Agarwal, N., & Brem, A. (2020). Women entrepreneurs as agents of change: A comparative analysis of social entrepreneurship processes in emerging markets. Technological Forecasting and Social Change, 157(1), 67-120.‏
35. Rubio, M. (2016). A Phenomenological View of Opioid-addicted Women Entering Methadone Treatment. The Journal for Nurse Practitioners, 12(9), 622-628.
36. N, Bull. M. (2018). Representations of women and drug use in policy: A critical policy analysis. International Journal of Drug Policy, 56, 30-39.
37. Zhou a, Y., & Chenglin Zhou a, R. (2014). Sex differences in exercise and drug addiction: A mini review of animal studies. Journal of Sport and Health, 1(3), 163-169.