تمایل به فرزندآوری در شهر کرمانشاه: تعیین‌کننده‌ها و محدودیت‌ها

نوع مقاله : پژوهشی

نویسندگان

• حسام الدین علی دوستی ¹
• مهدی حریری ²
• محسن صفاریان ³

¹ استادیار، گروه علوم اجتماعی، دانشگاه پیام‌نور، تهران، ایران

² استادیار،گروه حقوق، دانشگاه پیام نور، تهران، ایران

³ استادیار، گروه علوم اجتماعی، دانشگاه پیام نور، تهران، ایران

https://doi.org/10.22067/social.2023.79351.1251

چکیده

به‌دلیل اهمیت تحولات جمعیتی ایران در دهه‌های گذشته، هدف از انجام این مطالعه، شناسایی عوامل اجتماعی_اقتصادی مرتبط با تمایل به فرزند­آوری است. تحقیق حاضر، توصیفی_تحلیلی از نوع تحلیل ثانویه و روش پیمایش و به لحاظ هدف، کاربردی است. جامعه آماری این داده‌ها مربوط به طرح نگرش جوانان در آستانه ازدواج به فرزند­آوری در شهر کرمانشاه است که توسط پژوهشکده آمار در سال 1397 انجام شد؛ بر این اساس، 374 نفر با استفاده از روش نمونه‌گیری خوشه ­ای چندمرحله‌ای انتخاب شدند. برای تجزیه و تحلیل داده‌ها از نرم‌افزار  SPSS نسخه 22 استفاده شد. سپس داده‌ها با استفاده از رگرسیون خطی، آزمون خی دو، آزمون t و تحلیل واریانس تحلیل شدند. نتایج نشان داد، حدود 7/2 درصد از افراد بدون فرزند هستند و 1/33 درصد دارای یک فرزند، تمایل به داشتن فرزندی دیگر ندارند. تفاوت معناداری در تمایل به فرزندآوری در متغیر­های حمایت اجتماعی، جنس، سن، ترجیح جنسیتی، وضعیت شغلی وجود دارد، اما بین تمایل به فرزندآوری و فشار اجتماعی، نگرانی از فرزندآوری، پایگاه اجتماعی_اقتصادی، محل سکونت، تحصیلات، وضعیت منزل و مدت‌زمان استفاده از اینترنت رابطه معنادار نیست .از بین متغیر­هایی که بر تمایل به فرزندآوری اثر مستقیم دارند، ترجیح جنسیتی و وضع شغلی بیشترین تأثیر منفی و حمایت اجتماعی تنها متغیری است که بر تمایل به فرزندآوری اثر مثبت دارد. در مجموع، متغیر­های تحقیق توانسته ­اند 56/0 درصد از تغییرات تمایل به فرزند­آوری را تبیین کنند. برای ایجاد تمایل به فرزند و فرزندآوری، باید به نقش عواملی چون حمایت اجتماعی و زندگی شغلی و خانوادگی زنان توجه کرد و برای تقویت آن‌ها برنامه­ ریزی و سیاست‌گذاری کرد.

کلیدواژه‌ها

• تمایل
• باروری
• حمایت اجتماعی. فشار اجتماعی
• نگرانی از فرزندآوری

مراجع

1. آفرینی، ف.، اکبری، ن.، و منتظری، ع. (1397). ارتباط بین حمایت اجتماعی و قصد فرزند آوری در زنان ساکن شهر تهران. نشریه پایش، 17(3)، 315-328.
2. افشاری، ز. (1394). برابری جنسیتی و باروری در ایران. زن در توسعه و سیاست، 13(2)، 245-262.
3. اینگلهارت، ر.، و ولزل، ک.(1394). نوسازی، تغییر فرهنگی و دموکراسی. (ی، احمدی، مترجم). تهران: نشر کویر.
4. حسینی، ح.، و بگی، ب. (1391). فرهنگ و فرزندآوری: بررسی تمایلات فرزندآوری زنان کرد شهر مهاباد. فصلنامه مجله راهبردی زنان (کتاب زنان)، (58)، 121-161.
5. خلج آبادی فراهانی، ف.(1396). نقش نگرش و تقسیم کار جنسیتی در ترجیحات و نیات باروری زنان و مردان شهر تهران. دوفصلنامه مطالعات جمعیتی، (1)، 95-129.
6. خواجه صالحی، ز.(1391). بررسی تأثیر برابری جنسیتی بر تمایلات باروری زنان در شهر سیرجان (پایان‌نامه کارشناسی‌ارشد منتشرنشده). دانشگاه تهران، تهران، ایران.
7. رسول‌زاده اقدم، ص.، افشار، س.، عذلی‌پور، ص.، و میرمحمد تبار، س. ا. (1395). تحلیل رابطه سرمایه اجتماعی و سبک زندگی با گرایش به فرزندآوری (مورد مطالعه: دانشجویان شهید مدنی آذربایجان). فصلنامه راهبرد اجتماعی فرهنگی، (20)، 107-136.
8. سولماز، چ.، شکربیگی، ع.، و مشفق، م. (1395). مطالعه تعیین کننده جامعه شناختی فرزندآوری (موردکاوی: زنان متأهل شهر تهران). راهبرد اجتماعی-فرهنگی، 5(20)، 137-165.
9. شاه‌آبادی، ز.، سرایی، ح.، و خلج آباد فراهانی، خ. (1392). نقش فرد گرایی در قصد باروری زنان در شرف ازدواج (مطالعه شهرستان نیشابور). نامه انجمن جمعیت شناسی ایران، 8(16)، 29-54.
10. طاوسی، م.، اسماعیل مطلق، م.، اسلامی، م.، حائری مهریزی، ع.، هاشمی، ا.، و منتظری، ع. (1396). فرزندآوری و عوامل مرتبط با آن از نگاه مردم تهران. نشریه پایش، 14(5)، 697-702.
11. علیدوستی، ع.، ادهمی، ع.، و کاظمی‌پور، ش. (1400). عوامل اجتماعی-اقتصادی مؤثر بر نگرش به فرزندآوری (مطالعه موردی: زوجین در آستانه ازدواج شهر کرمانشاه). نشریه پایش، 20(4)، 471-485.
12. فرجی، ال.، سفیری، خ.، و کمالی، ا . (1397). بررسی عوامل اجتماعی موثر بر تمایل به باروری در بین زنان 18-40 سال شهر ایلام. فصلنامه زن و جامعه، 9(3)، 289-316.
13. مرکز آمار ایران. (1399). شیب نزولی میزان باروری کل ایران از سال 96 تا 98. بازیابی از /https://www.amar.org.ir/news/ID/13003
14. میرابی، س.، میرزائی، ح.، و حسنی درمیان، غ. (1399). بررسی پدیدارشناسانه آگاهی زنان متأهل از فرزندآوری. نشریه جامعه‌شناسی کاربردی، 31(79)، 1-20.
15. میرزایی احمدی، ط. (1394). تأثیر اشتغال بر تمایل به باروری زنان شاغل و غیر شاغل (مطالعه موردی منطقه 3 تهران) (پایان‌نامه کارشناسی‌ارشد منتشرنشده). دانشگاه آزاد اسلامی، واحد تهران مرکز، تهران، ایران.

 

16. Abbasi-Shavazi, M. J., Hosseini-Chavoshi, M., & McDonald, P. (2007). The path to below replacement fertility n the Islamic Republic of Iran. Asia-Pacific Population Journal, 22(2), 91-112.
17. Ajzen, I. (2005). Attitudes, personality, and behavior. Maidenhead, Berkshire, England: Open University Press.
18. Becker, G. (1960). An economic analysis of fertility. In Demographic and economic change in developed Countries (pp. 209-240). Cambridge, Massachusetts: National Bureau of Economic Research.
19. Bernardi, L., Klarner, a (2014). Social networks and fertility, demographic research, 30 (22):641-670.
20. Black, D., Kolesnikova, N., Sanders, S., & Taylor, L. (2013). Are children “normal”? The Review of Economics and Statistics, 95(1), 21-33.
21. Bongaarts, J. (2001). Fertility and reproductive preferences in pos t-transitional societies. Population and Development Review, 27, 260-271.
22. Cleland, J., & Wilson, C. (1987). Demand theories of the fertility transition: An iconoclastic view. Population Studies, 41(1), 5-30.
23. De Lange, , Wolbers, M. H. J., Gesthuizen, M., & Ultee. W. C. (2014). The impact of macro- and micro-economic uncertainty on family formation in the Netherlands. European Journal of Population, 3(30), 161–185.
24. Fahlén, S., & Oláh, L. (2018). Economic uncertainty and first-birth intentions in Europ. Demographic Research, 39, 794-835.
25. Griffith, J., & Powers, R. L. (2007). The lexicon of adlerian psychology: 106 terms associated with the individual psychology of alfred adler. Port Townsend WA: Adlerian Psychology Associates.
26. Heiland, F., Prskawetz, A., & Sanderson, W. (2008). Are individuals’ desired family sizes s table? Evidence from Wes t German panel data. European Journal of Population, 3(24), 129-156.
27. Hosseini-Chavoshi, M., Abbasi-Shavazi, M. J., & McDonald, P. (2016). Fertility, marriage, and family planning in Iran: Implications for future policy. Population Horizon, 1, 31-40.
28. Mathews, P., & Sear, R. (2013). Does the kin orientation of a British woman's social network influence her entry into motherhood. Demographic Research, 28, 313-340.
29. McDonald, P. (2006). Low fertility and the state: The efficacy of policy. Population and Development Review, 32, 485–510.
30. Miller, A. R. (2011). The effects of motherhood timing on career path. Journal of Population Economics, 24(3), 1071-1100
31. Pescosolido, B. A., Georgianna, S. (1989). “Durkheim, suicide and religion: toward a network theory of suicide”. American sociological review.
32. Salles, A., Rossier, C., & Brachet, S. (2010). Understanding the long term effects of family policies on fertility: The diffusion of different family models in France and Germany. Demographic Research, 28, 1057-1097.
33. Song, J. E., Ahn, J., Lee, S., & Roh, K. )2018). Factors related to low birth rate among married women in Korea. PLoS One, 13(3): e0194597.
34. Thornton, A., Binstock, G., Yount, K., Abbasi-Shavazi, M. J., Ghimiri, D., & Xie, Y. (2012). International fertility change: New data and insights from the developmental idealism framework. Demography, 3(49), 677-697.