فهم عوامل زمینه‌ساز فرهنگی در سبک زندگی ایرانی-اسلامی

نوع مقاله : پژوهشی

نویسندگان

• امید قنبری ¹
• سیامک کورنگ بهشتی ²
• علی رشیدپور ³

¹ دانشجوی دکتری مدیریت و برنامه‌ریزی امور فرهنگی، گروه مدیریت فرهنگی، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد اصفهان (خوراسگان)، اصفهان، ایران

² استادیار، گروه مدیریت فرهنگی، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد اصفهان (خوراسگان)، اصفهان، ایران

³ دانشیار، گروه مدیریت فرهنگی، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد اصفهان (خوراسگان)، اصفهان، ایران

https://doi.org/10.22067/social.2022.75180.1138

چکیده

الگوی مصرف کنونی در جامعه ما با الگوی مصرف مطلوب از دیدگاه اسلامی فاصله دارد. این تحقیق با هدف اصلی فهم عوامل زمینه‌ساز  فرهنگی در سبک زندگی ایرانی-اسلامی انجام شده است. این تحقیق با استفاده از روش کیفی، تحلیل تماتیک و با انجام مصاحبه طراحی شد. روش‌شناسی این تحقیق از حیث نتیجه، جزو تحقیقات کاربردی توسعه‌ای، از حیث هدف جزو تحقیقات اکتشافی و از حیث روش اجرای کار براساس روش کیفی انجام شده است. جامعه­ مطالعه‌شده در پژوهش، 17 نفر از خبرگان و کارشناسان متخصص در حوزه‌های مدیریت و برنامه‌ریزی امور فرهنگی و علوم ارتباطات (عمدتاً) از استان اصفهان بودند که با هماهنگی‌های لازم، مصاحبه نیمه‌ساختاریافته با آن‌ها انجام گرفت و از نمونه‌گیری هدفمند و به‌طور هم‌زمان از روش گلوله‌برفی برای دسترسی راحت‌تر به نمونه‌های مدنظر و از معیـار اشـباع نظـری بـرای تصمیم‌گیری درمورد تعداد نمونه موردمطالعه برای انتخاب مشارکت‌کنندگان استفاده شد. نتایج نشان می‌دهد، هشت مضمون اصلی به‌عنوان عوامل زمینه‌ساز فرهنگی مؤثر در سبک زندگی ایرانی-اسلامی به دست آمد: دارایی‌های فرهنگی، عوامل تعاملی، مصادیق خانواده‌محور، مصادیق دین‌محور، عوامل محیطی، عوامل فردی، مصادیق فرهنگی و مصادیق اخلاق اجتماعی. هر یک از این مضامین اصلی، مضامین فرعی خاص خود را دارد. سبک زندگی ما در بسیاری از موارد از آداب و رسوم غیراسلامی تأثیر می‌پذیرد؛بنابراین ضروری به نظر می‌رسد که سیاست‌گذاران و برنامه‌ریزان فرهنگی، تمرکز جدی بر سبک زندگی اسلامی، به‌ویژه برای نسل جوان و کودکان داشته باشند.

کلیدواژه‌ها

• الگوی مصرف
• سبک زندگی ایرانی-اسلامی
• فرهنگ

20.1001.1.20081383.1401.19.3.3.8

مراجع

1. استوری، ج. (1395). مطالعات فرهنگی درباره‌ فرهنگ عامه (چاپ سوم) (ح. پاینده، مترجم). تهران: نشر آگه.
2. اسولیوان ، ت.، هارتلی ، ج.، ساندرز ، د.، و فیسک ، ج. (1385.). مفاهیم کلیدی ارتباطات. تهران: فصل نو.
3. اشتری‌فر، ح.، و صالحی امیری، ر. (1395). طراحی الگوی رابطه مدیریت فرهنگی با سبک زندگی ایرانی-اسلامی. مدیریت منابع در نیروی انتظامی، 3(4)، 31-60.
4. پورامینی، ب. (1392). سبک زندگی منشور زندگی در منظر امام رضا (ع). مشهد: انتشارات قدس رضوی.
5. حسین پور، ر.، بلالی اسکویی آ.، و کی‌نژاد م. ع. (1396). تبیین سبک زندگی اسلامی(رضوی)؛: راهکارهایی در جهت تداوم آن در جامعه ایران. فرهنگ رضوی، 5(19)، 9-39.
6. ریاحی، ج. (1401). تأثیر شبکه ماهواره‌ای فارسی‌زبان من و تو بر فرهنگ ایثار و مقاومت، سبک زندگی و هویت ایرانی، اسلامی نسل جوان. شاهد اندیشه، (6)، 25-54.
7. سلیمانی، ک.، و شهسورای، ح. (1392). چرا ایرانی‌ها همه چیز را زیاد مصرف می‌کنند؟. نشریه شجره طیبه صالحین، 2(3)، 121-120.
8. شریفی، ا. ح. (1391). اخلاق و سبک زندگی اسلامی. قم: معارف.
9. طولابی، ز.، صمدی، س.، و مطهری‌نژاد، ف. (1392). بررسی نقش میانجی عزت نفس و خودکارآمدی در رابطه بین سـبک زنـدگی اسـلامی و سـازگاری اجتماعی جوانـان شهرم شـهد. فصـلنامه مطالعـات جامعـه‌شـناختی جوانـان، 9(3)، 115-132.
10. فیسک، ج. (1389). اصول و مبانی ارتباطات (م. غبرایی، مترجم). تهران: انتشارات مرکز مطالعات و تحقیقات رسانه.
11. کاویانی، م. (1391). سبک زندگی اسلامی و ابزار سنجش آن. قم: پژوهشگاه حوزه و دانشگاه.
12. کجباف، م. ب. (1390). رابطه سبک زندگی اسلامی با شادکامی و رضایت از زندگی. ماهنامه علمی تخصصی صدای جمهوری اسلامی ایران، 70(11)، 22-29.
13. گرامی، غ. (1392). مهندسی فرهنگی، بایسته‌ها و راهبردها. ماهنامه معارف، (25)، 12-17.
14. موسوی گیلانی، س. ر. (1392). چیستی و چرایی سبک زندگی و نسبت آن با دین و مهدویت. فصلنامه مشرق موعود، 25، 123-138.
15. میلنز، آ.، و براویت، ج. (1392). درآمدی بر نظریه فرهنگی معاصر. تهران: ققنوس.

 

16. Alexander, J. C. (2006). The meanings of social life: A cultural sociology. Oxford: Oxford University Press.
17. Bourdieu, P. (1984). Distinction: A social critique of the judgement of taste. New York: Routledge.‏
18. Geertz, C. (1973). The interpretation of cultures(Vol. 5019). New York: Basic Books.‏
19. Kefalas, M. (2004). Labor for love: Rethinking class and culture in the case of single motherhood. In M. D. Jacobs, & N. W. Hanrahan (Eds.), The Blackwell companion to the sociology of culture. Malden: BlackwellPublishing.
20. Reeves, A., & de Vries, R. (2019). Can cultural consumption increase future earnings? Exploring the economic returns to cultural capital. British Journal of Sociology, 70(1), 214-240. 
21. Tylor, E. B. (1974). Primitive culture: Researches into the development of mythology, philosophy, religion, art, and custom. New York: Gordon Press.
22. Wojdan, W., Wdowiak, K., Witas, A., Drogoń, J., & Brakowiecki, W. (2021). The impact of social media on the lifestyle of young people. Polish Journal of Public Health, 130(1), 8-13.