تعیین‌کننده‌های اجتماعی-اقتصادی مؤثر بر رفتاردرمانی در مبتلایان به سرطان

نوع مقاله : پژوهشی

نویسندگان

• حمیده سعیدی ¹
• حسین اکبری ²
• مجید فولادیان ²
• فاطمه ورشویی ³

¹ دانشجوی دکتری جامعه‌شناسی اقتصادی و توسعه، دانشگاه فردوسی مشهد، مشهد، ایران

² دانشیار گروه علوم اجتماعی، دانشگاه فردوسی مشهد، مشهد، ایران

³ آنکولوژیست، کلینیک آنکولوژی رضا، مشهد، ایران

https://doi.org/10.22067/social.2022.76011.1161

چکیده

یکی از علل افزایش مرگ و میر در بیماران مبتلا به سرطان، تبعیت نکردن از دستورالعمل‌های درمانی است. تحقیقات بسیار اندکی در ایران به مسئله رفتاردرمانی این بیماران پرداخته‌اند. این مطالعه به‌دنبال فهم تعیین‌کننده‌های اجتماعی-اقتصادی مؤثر بر پذیرندگی درمان است. مطالعه با روش کیفی و با استفاده از مصاحبه‌های روایتی گردآوری انجام شد و با اصول گرندد تئوری و کدگذاری سه مرحله‌ای تحلیل شد. بیست و یک بیمار مبتلا به سرطان پستان که به‌صورت هدفمند و با شیوه نمونه‌گیری گلوله‌برفی انتخاب شده بودند، نمونه آماری مطالعه را تشکیل دادند. پس از مصاحبه عمیق و کدگذاری چندمرحله‌ای، 36 کد باز در 13 کد محوری تجمیع شد و کد گزینشی مفهوم «ساختار محدودکننده تجاری‌شده» به دست آمد. نتایج تحقیق نشان داد، پذیرندگی کامل درمان در بیماران با تشخیص زودهنگام وجود داشت. تشخیص دیرهنگام بیماری به‌دلیل متاستاز و سرعت پیشرفت بیماری، بیمار را با شرایط ساختاری روبرو کرده است که اثر بازدارندگی بر پذیرش درمان داشت. مطابق با نتایج، مجموعه‌ای از شرایط اجتماعی و اقتصادی در تعامل با شرایط مربوط به سیستم درمانی، تعیین‌کننده رفتارهای درمانی زنان مبتلا به سرطان پستان است.

کلیدواژه‌ها

• رفتاردرمانی
• سرطان
• تعیین‌کننده‌های اجتماعی-اقتصادی
• تعلل‌درمانی
• پای‌بندی به درمان

20.1001.1.20081383.1401.19.3.1.6

مراجع

1. امید، م.، و نوری، م. (1392). مفهوم علّیت در پارادایم‌های پزشکی. اخلاق و تاریخ پزشکی ،(3)، 42-53.
2. آرمسترانگ ، د. (1387). جامعه‌شناسی پزشکی (م. توکل، مترجم). تهران: مؤسسه فرهنگی حقوقی سینا.
3. بخشی، م.، رنجبر، ح.، و حیدری، ع. (1394). رئالیسم انتقادی: یک دیدگاه فلسفی مهم برای تحقیقات پرستاری. مجله دانشگاه علوم پزشکی تربت حیدریه، (3)، 56-62.
4. توکل، م.، و ناصری راد، م. (2012). تبیین نابرابری‌های سلامت و سرمایه اجتماعی غیر مبتلایان و مبتلایان به سرطان مراجعه‌کننده به انستیتو کانسر دانشگاه علوم پزشکی تهران. مجله پیاورد سلامت، (1)، 10-21.
5. حسینی، س. (1393). تأثیر سرمایه اجتماعی بر درد در بیماران مبتلا به سرطان پستان. بیماری‌های پستان ایران، (2)، 23-35.
6. سارافینو، ا. پ. (1387). روان‌شناسی سلامت. (س. ع. احمدی ابهری و همکاران، مترجمان). تهران: انتشارات رشد.
7. سجادی، م.، محمدپور، ع.، و محمودی، م. (1396) .ارتباط عدم قطعیت در بیماری، عوامل جمعیت شناختی و بالینی با تبعیت از رژیم درمانی در مبتلایان به سرطان.‌ مجله علمی–پژوهشی دانشگاه علوم پزشکی سبزوار، (3)، 205-210.
8. شاکری نیا، ا. (1388). ارتباط پزشک-بیمار و نقش آن در رضایتمندی بیماران از فرایند درمان. مجله ایرانی اخلاق و تاریخ پزشکی، (3)، 9-16.
9. شفعتی، م.، و زاهدی، م ج. (2014). تبیین جامعه‌شناختی رابطه پزشک و بیمار (مطالعه کیفی در شهر اهواز). مطالعات اجتماعی ایران ،(8)، 108-140.
10. شیری نژادیان، ع.، بیاضی، م .ح.، جوهری فرد، ر.، و رجایی، ع. ر. (1400). رابطه بین دوسوگرایی در ابراز هیجان با کیفیت زندگی مرتبط با سلامت و پیروی از درمان در بیماران مبتلا به سرطان: نقش میانجی افسردگی و حمایت اجتماعی: یک مطالعه توصیفی. مجله دانشگاه علوم پزشکی رفسنجان، (۲)، ۱۸۶-۱۶۳.
11. فرزندی‌پور، م.، شیخ طاهری، ع.، و صادقی جبلی، م. (1391). میزان آگاهانه بودن امتناع از درمان در بیمارستان‌های آموزشی شهر کاشان. مدیریت اطلاعات سلامت ، (5), 646-654.
12. کاکرهام، سی . (1396). نظریه سبک زندگی سلامت محور و همگرایی عاملیت و ساختار. آتشین صدف، محمد رضا، طعم زندگی، ( 6)، 27-60.
13. لمیعیان، م.، حیدرنیا، ع.، احمدی ف.، و فقیه‌زاده س. (1387). رفتار کنترل سرطان پستان از نگاه زنان: یک پژوهش کیفی، مجله علمی دانشگاه علوم پزشکی بیرجند، (۳): ۱۰۲-۸۸.
14. مختاری حصاری، پ.، مقدمی فرد، ز.، خدابخشی، ر.، و گوهری، م. ر. (1392). تعیین عوامل مؤثر برپیش‌آگهی بقای بدون بیماری بیماران سرطان پستان. مجله دانشگاه علوم پزشکی خراسان شمالی، (۴)، ۸۲۹-۸۲۱.
15. مسعودنیا، ا. (1394). جامعه‌شناسی پزشکی. تهران: دانشگاه تهران.
16. موسایی، م.، فاطمی ابهری، م.، و نیک‌بین صداقتی، ف. (1389). بررسی عوامل و راه کارهای رعایت حقوق بیمار، رفاه اجتماعی، (39)، 55-84.
17. میکاییلی، ن.، و قاسمی، س. (2019). ابعاد نظری و کاربردی تبعیت از درمان در بیماران: یک مطالعه مروری. مجله دانشکده پزشکی دانشگاه علوم پزشکی مشهد، (2)، 1403-1419.
18. نوری دلویی، م.، فضیلتی، ح.، و تبریزی، م. (1391). متاستاز سرطان، عامل‌های ژنتیکی و ریز محیطی بافت ثانویه: مقاله مروری. مجله دانشکده پزشکی، (11)، 671-683.
19. ویس وده، گ. (1381). جامعه شناسی برای اقتصاد (صمدی، هادی ، مترجم ). تهران. سمت.
20. ویلکینسون، ر.، و پیکت، ک . (1393). جامعه‌شناسی سلامت، ثروت و عدالت (ش. احمدنیا، و ا. پوررضا، مترجمان ). تهران: سمت.
21. یزدی فیض‌آبادی، م.، امامی، م.، و خسروی، م. س. (1396). مروری بر رویکردهای مفهوم‌سازی سلامت و تعین‌کننده‌های آن: از رویکرد زیست پزشکی تا سلامت واحد، مجله تخصصی اپیدمیولوژی ایران، (13)، 145-154.
22. ‌ Bailey, C. M., Asaad, M., Boukovalas, S., Lin, Y. L., Kothamasu, V., Kapur, S. K., & Offodile, A. C. (2021). Understanding the relationship between breast reconstruction subtype and risk of financial toxicity: A single-institution pilot study. Plastic and Reconstructive Surgery, 148(1), 1e-11e.
23. Angus, J., Karen-Lee, M., Pulfer, T., & McKeever, P. (2006). Studying delays in breast cancer diagnosis and treatment: Critical realism as a new foundation for inquiry. In Oncology Nursing Forum(Vol. 33, No. 4, p. E62). Oncology Nursing Society.
24. Bickell, N. A., Weidmann, J., Fei, K., Lin, J. J., & Leventhal, H. (2009). Underuse of breast cancer adjuvant treatment: Patient knowledge, beliefs, and medical mistrust. Journal of Clinical Oncology, 27(31), 5160.
25. Burkhart, P. V., & Sabaté, E. (2003). Adherence to long-term therapies: Evidence for action. Journal of Nursing Scholarship, 35(3), 207.
26. Chino, F., Peppercorn, J. M., Rushing, C., Kamal, A. H., Altomare, I., Samsa, G., & Zafar, S. Y. (2017). Out-of-pocket costs, financial distress, and underinsurance in cancer care. JAMA Oncology, 3(11), 1582-1584.‌
27. Cockerham, W. C. (2008). Social causes of health and disease. London: Polity Press.
28. Daniel, S., Venkateswaran, C., Singh, C., Hutchinson, A., & Johnson, M. J. (2022). “So, when a woman becomes ill, the total structure of the family is affected, they can’t do anything…” Voices from the community on women with breast cancer in India: A qualitative focus group study. Supportive Care in Cancer, 30(1), 951-963
29. Dean, L. T., Moss, S. L., McCarthy, A. M., & Armstrong, K. (2017). Healthcare system distrust, physician trust, and patient discordance with adjuvant breast cancer treatment recommendations. Cancer Epidemiology and Prevention Biomarkers, 26(12), 1745-1752
30. Drageset, S., Lindstrøm, T. C., Giske, T., & Underlid, K. (2011). Being in suspense: Women’s experiences awaiting breast cancer surgery. Journal of Advanced Nursing, 67(9), 1941-1951.‌
31. Dreyer, M. S., Nattinger, A. B., McGinley, E. L., & Pezzin, L. E. (2018). Socioeconomic status and breast cancer treatment. Breast Cancer Research and Treatment, 167(1), 1-8.‌
32. Ell, K., Xie, B., Wells, A., Nedjat‐Haiem, F., Lee, P. J., & Vourlekis, B. (2008). Economic stress among low‐income women with cancer: effects on quality of life. Cancer: Interdisciplinary International Journal of the American Cancer Society, 112(3), 616-625.‌
33. Elwyn, G., Frosch, D., Thomson, R., Joseph-Williams, N., Lloyd, A., Kinnersley, P., ..., & Barry, M. (2012). Shared decision making: A model for clinical practice. Journal of General Internal Medicine, 27(10), 1361-1367.‌
34. Facione, N. C. (1993). Delay versus help seeking for breast cancer symptoms: A critical review of the literature on patient and provider delay. Social Science & Medicine, 36(12), 1521-1534.‌
35. Ganesan, P., Sagar, T. G., Dubashi, B., Rajendranath, R., Kannan, K., Cyriac, S., & Nandennavar, M. (2011). Nonadherence to imatinib adversely affects event free survival in chronic phase chronic myeloid leukemia. American Journal of Hematology, 86(6), 471-474.‌
36. Greenup, R. A., Rushing, C., Fish, L., Campbell, B. M., Tolnitch, L., Hyslop, T., & Hwang, E. S. (2019). Financial costs and burden related to decisions for breast cancer surgery. Journal of Oncology Practice, 15(8), e666-e676.‌
37. Klein, W. M., Bloch, M., Hesse, B. W., McDonald, P. G., Nebeling, L., O’Connell, M. E., ..., & Tesauro, G. (2014). Behavioral research in cancer prevention and control: a look to the future. American Journal of Preventive Medicine, 46(3), 303-311.‌
38. Lincoln, Y. S., & Guba, E. G. (1985). Naturalistic inquiry. Thousand Oaks, CA: Sage.
39. Lindbladh, E., Lyttkens, C. H., Hanson, B. S., Östergren, P., Isacsson, S. O., & Lindgren, B. (1996). An economic and sociological interpretation of social differences in health-related behaviour: An encounter as a guide to social epidemiology. Social Science & Medicine, 43(12), 1817-1827.‌
40. Link, B. G., & Phelan, J. (1995). Social conditions as fundamental causes of disease. Journal of Health and Social Behavior, 51, 80-94.‌
41. Lu, W., Jansen, L., Schaapveld, M., Baas, P. C., Wiggers, T., & De Bock, G. H. (2011). Underuse of long-term routine hospital follow-up care in patients with a history of breast cancer? BMC Cancer, 11(1), 1-7.
42. Männle, H., Siebers, J. W., Momm, F., & Münstedt, K. (2021). Impact of patients’ refusal to undergo adjuvant treatment measures on survival. Breast Cancer Research and Treatment, 185(1), 239-246.
43. Martin, M. Y., Fouad, M. N., Oster, R. A., Schrag, D., Urmie, J., Sanders, S., & Pisu, M. (2014). What do cancer patients worry about when making decisions about treatment? Variation across racial/ethnic groups. Supportive Care in Cancer, 22(1), 233-244.‌
44. Mazzeo, F., Duck, L., Joosens, E., Dirix, L., Focan, C., Forget, F., ..., & De Grève, J. (2011). Nonadherence to imatinib treatment in patients with gastrointestinal stromal tumors: the ADAGIO study. Anticancer Research, 31(4), 1407-1409.‌
45. Norsa'adah, B., Rahmah, M. A., Rampal, K. G., & Knight, A. (2012). Understanding barriers to Malaysian women with breast cancer seeking help. Asian Pacific Journal of Cancer Prevention, 13(8), 3723-3730.‌
46. Phelan, J. C., Link, B. G., & Tehranifar, P. (2010). Social conditions as fundamental causes of health inequalities: theory, evidence, and policy implications. Journal of Health and Social Behavior, 51(1-suppl), S28-S40.‌
47. Radley, A., & Payne, S. (2009). A sociological commentary on the refusal of treatment by patients with cancer. Mortality, 14(4), 309-324.
48. Rocque, G. B., Rasool, A., Williams, B. R., Wallace, A. S., Niranjan, S. J., Halilova, K. I., ..., & Knight, S. J. (2019). What is important when making treatment decisions in metastatic breast cancer? A qualitative analysis of decision‐making in patients and oncologists. The Oncologist, 24(10), 1313-1321.‌
49. Sewell Jr., W. H. (1992). A theory of structure: Duality, agency, and transformation. American Journal of Sociology, 98(1), 1-29.‌
50. Thompson, T., Rodebaugh, T. L., Pérez, M., Schootman, M., & Jeffe, D. B. (2013). Perceived social support change in patients with early-stage breast cancer and controls. Health Psychology, 32(8), 886.
51. Williams, C. P., Gallagher, K. D., Deehr, K., Aswani, M. S., Azuero, A., Daniel, C. L., & Rocque, G. B. (2021). Quantifying treatment preferences and their association with financial toxicity in women with breast cancer. Cancer, 127(3), 449-457.‌
52. Zafar, S. Y., & Abernethy, A. P. (2013). Financial toxicity, part I: A new name for a growing problem. Oncology (Williston Park), 27(2), 80-149.
53. Zheng, C., & Chagpar, A. B. (2022). Contribution of cost to treatment nonadherence in the US breast cancer survivors: A population-based analysis. Breast Cancer Research and Treatment, 192(2), 369-373.