بررسی علل، پیامدها و راهکارهای کاهش طلاق در ایران با رویکرد دلفی فازی

نوع مقاله : پژوهشی- کاربردی

نویسندگان

• فریبا سادات بنی هاشمی ¹
• ملیحه علی مندگاری ²
• شهلا کاظمی پور ³
• محمد غلامی فشارکی ⁴

¹ دانش‌آموخته دکتری جمعیت شناسی، دانشگاه آزاد واحد علوم و تحقیقات، تهران، ایران

² استادیار جمعیت‌شناسی، دانشکدة علوم اجتماعی، دانشگاه یزد، یزد، ایران

³ دانشیار جمعیت‌شناسی، دانشکده علوم اجتماعی، دانشگاه تهران، تهران، ایران

⁴ استادیار آمار زیستی، دانشگاه تربیت مدرس،تهران،ایران

https://doi.org/10.22067/social.2021.59083.0

چکیده

این مطالعه به ­عنوان یک تحقیق پژوهشی -کاربردی با هدف شناخت علل و عوامل، پیامدها و راهکارهای کاهش طلاق در ایران و  الویت­ بندی آن از منظر خبرگان حوزه طلاق صورت گرفته است. در این تحقیق، با استفاده از تکنیک دلفی فازی از 13 نفر از محققان طلاق مهم ترین علل و پیامدهای طلاق در کشور سوال شد، سپس اصلی­ ترین راهکارهای کاهش طلاق در کشور الویت­ بندی شد. "عدم کسب مهارت‌های ارتباطی (بین زوجین، بین افراد خانواده، و بین خانواده‌ها در ارتباط با هم)، "افزایش بی­ سابقه ورود زنان به بازار کار در دهه­ های اخیر، به استقلال اقتصادی آنان منجر گردیده است و این امر، زنانی را که از وضعیت زناشویی خود چندان رضایتی ندارند به طلاق سوق می­ دهد". "آسیب­ های روحی و روانی"، "اختلال در اجتماعی شدن فرزندان طلاق" و "افزایش زنان سرپرست خانوار" به­ عنوان مهم ترین پیامدهای طلاق در کشور ارزش­ گذاری شد. "جلوگیری از افزایش اعتیاد"، "کاهش و کنترل آسیب­ های اجتماعی تهدیدکننده نهاد خانواده خاصه اعتیاد، بیکاری، فقر، خشونت، همسرآزاری و ... در سطح جامعه"، اصلی­ ترین راهکار کاهش طلاق در کشور از منظر نظر خبرگان بوده است.

کلیدواژه‌ها

• طلاق
• دلفی فازی
• اشتغال زنان
• تحصیلات عالی
• آسیب های اجتماعی

20.1001.1.20081383.1399.17.1.7.4

مراجع

1. آذری آرانی، ق.، رضایی نور، ج. (1398). توسعه مدل ساختاری فرایندهای خلق دانش ملی با استفاده از ترکیب روش دلفی و مدل­سازی ساختاری تفسیری. فناوری آموزش، 13(3)، 552-537.
2. باقری، ر. (1388). بررسی علل و عوامل مرتبط با طلاق و جدایی در ایران (با استفاده از سرشماری 1385). پایان نامه کارشناسی ارشد جمعیت­ شناسی. دانشگاه تهران، ایران.
3. بنی هاشمی، ف.، علی مندگاری, م.، کاظمی پور, ش.، غلامی‌فشارکی, م. (1398). بررسی عوامل جمعیت‌شناختی، اجتماعی و اقتصادی موثر بر احتمال طلاق در ایران در سال 1395. نامه انجمن جمعیت ­شناسی ایران.14(28)، 43-4.
4. بنی هاشمی، ف.، علی مندگاری, م.، کاظمی پور, ش.، غلامی‌فشارکی, م. (1397). بررسی عوامل مؤثر بر میزان طلاق استان های ایران با استفاده از مدل تحلیل مسیر. دوفصل­نامه مطالعات جمعیتی.4(2)، 210-181.
5. پیران، پ. (۱۳۶۹). در پی تبیین جامعه شناختی طلاق. نشریة رونق، 1 (1)، 41-34.
6. حیاتی، م. و سلیمانی، ش. (1397). پیامدهای طلاق برای فرد مطلقه: یک مطالعه کیفی. رویش روان­شناسی. 7 (11)، شماره پیاپی 32. 273-288.
7. ساروخانی، ب. (1383). دلفای کیفی، ابزار پژوهش در علوم اجتماعی. مطالعات زنان، 2(4)،121-86.
8. سالنامه آمار ثبت احوال. (1396). سازمان ثبت احوال کشور.
9. صادقی، ر. (1396). نگرش نسبت به پیامدهای طلاق و تأثیر آن بر تمایل زوجین جوان به طلاق در شهر تهران. مطالعات راهبردی ورزش و جوانان. (38)، 222-205.
10. صدر الاشرفی، م.، خنکدار طارسی، م.، شمخانی، ا. و یوسفی افراشته، م. (1391). آسیب­ شناسی طلاق و راهکارهای پیشگیری از آن، مهندسی فرهنگی، 7 (73و74)، 53-26.
11. صمدی میارکلائی، ح؛ صمدی میارکلائی، ح؛ بسطامی، م. (1396). بکارگیری روش دلفی فازی و فرایند تحلیل سلسله مراتب گروهی فازی در شناسائی و رتبه­ بندی شاخص ­های مؤثر بر توسعه کارآفرینی سازمانی. فصل­نامه نوآوری و ارزش آفرینی، 6(11)، 74-61.
12. طاهری بنچناری، ر.، آقاجانی مرساء، ح.، کلدی، ع. (1397). واکاوی پدیده طلاق، ریشه‌ها و پیامد‌ها در شهر تهران . بررسی مسائل اجتماعی ایران. 9(2)، 164-139.
13. عباس زاده، م.، سعیدی عطایی، ح.، افشاری، ز. (۱۳۹۴). مطالعه برخی عوامل جریان مدرنیته مؤثر بر گرایش زنان به طلاق. پژوهش های راهبردی امنیت و نظم اجتماعی، 4(9)، ۴۴-۲۵.
14. علی مندگاری، م. (1393). نگرش نسبت به طلاق و عوامل مؤثر بر آن در چارچوب نظریه گذار دوم جمعیتی: مطالعه موردی در شهر تهران. رساله دکتری جمعیت­ شناسی. دانشگاه تهران، ایران.
15. علی مندگاری، م.، رازقی نصرآباد، ب. (1395). بسترهای اقتصادی موثر بر تصمیم ­گیری زوجین به طلاق، مطالعه موردی شهر تهران. پژوهش­نامه زنان، 7(3)، 145-117.
16. على مندگاری، م.، قاضی طباطبائی.، ساداتی، م. (۱۳۹۵). آزمون مدل نظری - مفهومی تمایل زوجین به طلاق در شهر تهران. مطالعات جمعیتی، 1(1)، 93-61.
17. کاظمی ­پور، ش.، خوشنویس، ا. (1392). فرا تحلیل آمارها و مطالعات انجام­ شده در زمینة سطح، روند و تعیین کننده های طلاق در ایران و کشورهای منتخب طی سال های 90-1365. مطالعات جمعیتی، (1)، 59-33.
18. کلانتری، ع.، روشنفکر، پ.، جواهری، ج. (1390). آثار و پیامدهای طلاق؛ مرور نظام مند تحقیقات انجام شده در ایران با تأکید بر ملاحظات جنسیتی 1390- 1376. زن در توسعه و سیاست، 9(3)، 132-111.
19. محمودیان، ح. (1383). سن ازدواج در حال افزایش: بررسی عوامل پشتیبان. نامه علوم اجتماعی، (24)، 54-27.
20. مشکی، م.، شاه قاسمی، ز.، دلشاد نوقابی، ع.، مسلم، ع. (۱۳۹۰). بررسی وضعیت و عوامل مرتبط با طلاق از دیدگاه زوجین مطلقه شهرستان گناباد در سال های ۱۳۸۸-۱۳۸۷. افق دانش، 17(1)، 44-35.
21. نیازی، .، عسکری کویری ا.، الماسی بیدگلی، ا.، نوروزی، م.، نورانی، ا. (1396). فراتحلیل مطالعات و تحقیقات درباره عوامل مرتبط با طلاق در ایران برای دوره 1396- 1386. مطالعات اجتماعی روان­شناختی زنان. 15(4)، 200-177.
22. Abbasi Shavazi, M., Morgan, S., Hossein Chavoshi, M., Mcdonald, P. (2009). Family change and continuity in Iran: Birth control use before first pregnancy. Journal of Marriage and Family 71, (5), 1309-1324.
23. Alam, N., Saha, S., Ginneken, J. (2000). Determinants of divorce in a traditional Muslim community in Bangladesh. Demographic research, (3), article 4.
24. Amato, P. R (1994).The Impact of Divorce on Men and Women in India and the United States, Journal of Comparative Family Studies, 25 (2): 207–221.
25. Amato, P., Beattie, B. (2011). Does the unemployment rate affect the divorce rate? An analysis of state data 1960–2005. Social Science Research - SOC SCI RES. 40. 705-715.
26. Chan, S., Sarif M, M. (2008). Divorce in Malaysia. Seminar Kaunseling Keluarga, 23-29
27. Chang, P., Hsu, C., Po-Chien, C. (2011). Fuzzy Delphi method for evaluating hydrogen production technologies. International Journal of Hydrogen Energy. (36), Issue 21, 14172-14179.
28. Cleland, J., and C.R. Wilson (1987), “Demand Theories of the Fertility Transition: An Iconoclastic View”, Population Studies, 41(1): 5–30.
29. Cleland, J., and C.R. Wilson (1987), “Demand Theories of the Fertility Transition: An Iconoclastic View”, Population Studies, 41(1): 5–30.
30. Conger, R., Elder, G., Frederick. Lorenz, K., Conger, R., Simons, L., Whitbeck, S and Melby, J.(1990). Linking Economic Hardship to Marital Quality and Instability. Journal of Marriage and Family, (52), 3, 643-656.
31. Davis, K. (1984), “Wives and Work: The Sex Role Revolution and Its Consequences”, Population and Development Review. 10: 397-417.
32. Dommaraju, P. (2016). Divorce and separation in India. Population and Development Review, 42 (2), 195-223.
33. Dommaraju, P., Jones, G. (2011). Divorce trends in Asia. Asian Journal of Social Science, (39), 725-750.
34. Fackrell, T. (2012). Wandering in the wilderness: A Grounded Theory study of the divorce or reconciliation decision-making process (Unpublished doctoral dissertation). Brigham Young University, Utah, United States.
35. Good, W. (1963), World Revolution and Family Patterns, London: Free Press of Glencoe
36. Jalovaara, M. (2002). Socioeconomic differentials in divorce risk by duration of marriage. Demographic Research, (7), Article 16, 537-564.
37. Kendall, D. (2007). “Sociology in our Times. Wadsworth, Thomson Higher Education, CA, USA.
38. Lampard, R. (2013). Age at marriage and the risk of divorce in England and Wales. Demographic Research, (29), Article 7, 167-202.
39. Lesthaeghe, R. (1995), “The Second Demographic Transition in Western Countries: An Interpretation”, Pp.17-61, In K. O. Mason and A.M. Jensen (ed.s). Gender and Family Change in Industrial Countries. Oxford: Clarendon Press.
40. Lorenz, O.F. & Wickrama, S., K A. & Conger, D.R. & Elder, H.G. (2006). The Short-Term and Decade-Long Effects of Divorce on Women’s Midlife Health, Journal of Health and Social Behavior 47 (2),111-
41. Lutz, W., Wils, A., Nieminen, M. (1991). The demographic dimentions of divorce: The case of Finland. Population studies, (45), 437-453.
42. Nunley, J., Seals, A. (2010). The effects of household income volatility on divorce. The American journal of economics and sociology, (69)3, 983-1010.
43. Pamučar, D. (2012). Fuzzy mathematical model for design and evaluation of the logistic organizational structure. Economic computation and economic cybernetics studies and research. 139-155.
44. Raymo, J,. Fukuda, S., Iwasawa, M. (2013). Educational Differences in Divorce in Japan. Demographic Research, (28), Article 6, 177-206.
45. Thomas, C., and M. Ryan (2008). Women's Perception of the Divorce Experience: A Qualitative Study, Journal of Divorce & Remarriage, 49:3-4,210-224.
46. Van de Kaa, D.J. (2001), “Postmodern Fertility Preferences: From Changing Value Orientation to New Behavior”, Population and Development Review, 27: 290-331.
47. Wall, T., Von Reichert, C. (2013). Divorce as an Influence in Return Migration to Rural Areas. POPULATION, SPACE AND PLACE, (19), 350–363.
48. Weitzman, Lenore. J. (1985). The Divorce Revolution: The Unexpected Social and Economic Consequences for Women and Children in America, Free Pr (September 1985)
49. Zeng,Y., Schultz, T., Deming, P., Wang. D. (2002). Association of Divorce with Socio- demographic Covariates in China, 1955-1985: Event History Analysis Based on Data Collected in Shanghai, Hebei, and Shaanxi. Demographic Research, (7), Article 11, 407-432.