نوع مقاله : پژوهشی
نویسندگان
1 دانشجوی دکتری جامعهشناسی اقتصادی و توسعه، دانشکده ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه یاسوج، یاسوج، ایران
2 دانشیار گروه علوم اجتماعی، دانشکده ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه یاسوج، یاسوج، ایران
3 دانشیار گروه علوم اجتماعی، دانشگاه فردوسی مشهد، مشهد، ایران
4 استادیار گروه علوم اجتماعی، دانشکده ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه یاسوج، یاسوج،ایران
چکیده
هدف این پژوهش، بررسی عوامل دافعه و جاذبه در مهاجرت روستاییان از طریق تمرکز بر روایتهای مهاجران است. اغلب تحقیقاتی که به این موضوع پرداختهاند، عموماً تفسیر ذهنی مهاجران درباره عوامل مؤثر در دفع مبدأ و جذب مقصد را نادیده گرفتهاند. جامعۀ موردمطالعه در این پژوهش، خانواده هایی بودند که از منطقه کامفیروز مهاجرت کرده و در شهرکهای سعدی و جوادیه شیراز مستقر شده بودند. در این پژوهش از روش روایتپژوهی برای دستیابی به روایت زندگی این افراد استفاده شد. همچنین برای گردآوری دادههای پژوهش از روش مصاحبه استفاده شد. مصاحبهها با رویکرد اکتشافی و به صورت نیمه ساختاریافته در سکونتگاههای این افراد انجام شد. پس از 22 مصاحبۀ عمیق اشباع نظری حاصل شد و چهار مدل به دست آمد: 1. مدل خانوادههای مهاجر دارای فقر اقتصادی، 2. مدل خانوادههایی که دچار دگرگونی ارزشی-هنجاری شدهاند، 3. مدل زمینداران روستایی ساکن در حاشیه شهر و 4. مدل خانوادههای علاقهمند به کار و تلاش دائمی (فرهنگ کار). تحلیل نتایج بیانگر این است که از دیدگاه مشارکتکنندگان عوامل دافعۀ مبدأ عبارتاند از: توسعه نیافتگی، بیکاری فصلی، نبود امکانات رفاهی و آموزشی، نظارت جمعی شدید و نقض حریم زندگی شخصی و عوامل جاذبۀ شهری نیز کسب منزلت اجتماعی بالاتر، جهت گیری مدرن، وجود شبکۀ آشنایان قبلی، فراهم بودن امکانات آموزشی مناسب و امکانات رفاهی بالاتر در شهر.
کلیدواژهها
- اتکینسون، ر. (1384). راهنمای تحقیق مصاحبهای (زمینه و پژوهش) (معاونت پژوهشی دانشکده امام باقر، مترجم). تهران: دانشکده امام باقر.
- اشتراوس، آ. کوربین، ژ. (1391). مبانی پژوهش کیفی (فنون و مراحل تولید نظریه زمینهای) (ا. افشار، مترجم). تهران: نشر نی.
- اکبرپور، م. (1396). واکاوی تأثیر شبکههای مهاجرتهای روستایی بر کلانشهر کرج. برنامهریزی منطقهای، 7 (27)، 117-132.
- اکبری، ی.، بوچانی، م.، و محمودیانی، س. (1399). دلایل و مسائل اجتماعی مرتبط با مهاجرت از دیدگاه مهاجران محلۀ خلیج فارس شمالی تهران. مطالعات جمعیتی، 6(1)، 129-156.
- امانپور، س.، و امیری فهلیانی، م. (1394). تحلیلی بر تقابل مشکلات مهاجران در دو جامعه روستایی و شهری، توسعه محلی (روستایی- شهری)، 7(2)، 259-276.
- ایراننژاد پاریزی، م. (1395). مدیریت رفتار سازمانی در عصر جهانیشدن. تهران: نشر مدیران.
- ایمان، م. (1368). مهاجرت در کشورهای جهان سوم. مجله ادبیات دانشکده ادبیات و علوم انسانی دانشگاه فردوسی مشهد، 22(3)، 633-662.
- اینگلهارت، ر. (1400). تحول فرهنگی در جامعه پیشرفته صنعتی (م. وتر، مترجم) (چاپ سوم). تهران: نشر نی.
- آزاده منصوره، ا.، و زندی، ف. (1399). واکاوی درک نابرابری در زندگی قبل و بعد از مهاجرت. مطالعات جمعیتی، 6(1)، 91-127.
- پناهی، ل.، و پیشرو، ح. (1390). بررسی عوامل مؤثر بر مهاجرت جوانان روستایی به شهر. برنامهریزی منطقهای، 1(2)، 41-50.
- تودارو، م. (1367). مهاجرت داخلی در کشورهای در حال توسعه، بررسی نظریهها، مدارک، روشها و اولویتهای تحقیق (سرمدی، م. و رئیسیفرد، پ. مترجمان). تهران: کار و تأمین اجتماعی.
- جعفرلو، ع. (1397). تحلیلی بر نقش مهاجرت در ایجاد آسیبهای اجتماعی (مطالعه موردی شهر الوند در استان قزوین). جغرافیا و روابط انسانی، 1(1)، 445-463.
- جمالی، ف. (1381). مهاجرت، شهرها و سازگاری مهاجران. فصلنامه دانشکده ادبیات و علوم انسانی دانشگاه تبریز، 45(182)، 61-81.
- جنکینز، ر. (1396). پییر بوردیو (ح. چاوشیان و ل. جوافشانی، مترجمان) (چاپ دوم). تهران: نشر نی.
- حیدری، ا.، رمضانی باصری، ع.، و عیساییخوش، ک. (1400). واکاوی معنایی وضعیت تحولات و دگرگونی در کار اقتصادی زنان در مناطق روستایی. روستا و توسعه، 24(95)، 119-141.
- خسروبیگی بزچلویی، ر.، و طیبنیا، ه. (1396). مهاجرت جوانان، بهراستی مشکل کجاست؟ جوامع محلی و آیندهنگری برای شکلدهی سکونتگاههای روستایی. جفرافیا و توسعه، 15(49)، 243-272.
- رستمعلیزاده، و.، قاسمیاردهایی، ع.، و رستمی، ن. (1392). عوامل مؤثر بر ماندگاری جوانان روستایی، پژوهشهای روستایی، 4(3)، 54-69.
- رهنما، م.، احمیان، م.، و محمدیان، م. (1391). مدیریت شهری و ساماندهی سکونتگاههای غیررسمی. مجله جغرافیا و توسعه ناحیهای، (18)، 43-74.
- زرقانی، ه.، غلامی، ی.، قنبری، م.، قیاسی، م.، و حسینی، م. (1395). تحلیلی بر توزیع فضایی مهاجران افغانستانی استان خراسان رضوی طی سالهای 1382-1392 (طرح آمایش 5-9). نشریه پژوهش و برنامهریزی شهری، 7(27)، 127-146.
- زنجانی، ح. (1394). مهاجرت (چاپ چهارم). تهران: انتشارت سمت.
- سعدی، ح.، بهرامی، ل.، و افشارکهن، ج. (1393). علل مهاجرت روستائیان در استان همدان. مجله علوم اجتماعی دانشکده ادبیات و علوم انسانی دانشگاه فردوسی مشهد، 11(1)، 53-73.
- طالشی، م.، و شبنما، م. (1396). نقش عوامل اجتماعی و اقتصادی در مهاجرتهای روستایی- شهری. فصلنامه علمی انجمن جغرافیای ایران، 54(15)، 43-60.
- طاهرخانی، م. (1380). تحلیلی بر عوامل مؤثر در مهاجرتهای روستا-شهری با تأکید بر مهاجرت جوانان روستایی استان قزوین. تحقیقات جغرافیایی، 16(3)، 67-93.
- طلوعی، و.، و خالقپناه، ک. (1387). روایتشناسی و تحلیل روایت، خوانش، 9(52)، 45-51.
- علیبیگی، ا.، پاپزن، ع.، و درهزرشکی، م. (1388)، دلایل و راهکارهای کاهش تمایل جوانان روستایی شهرستان کرمانشاه به مهاجرت. تحقیقات اقتصاد و توسعه کشاورزی ایران، 40(1)، 39-49.
- غفاری، ر.، و ترکیهرچگانی، م. (1389). تحلیلی بر عوامل مؤثر در مهاجرت جوانان روستایی به شهر. مسکن و محیط روستا، 29(132)، 91-102.
- فلیک، ا. (1401). درآمدی بر تحقیق کیفی (ه. جلیلی، مترجم). تهران: نشر نی
- قاسمی اردهایی، ع.، محمودیان، ح.، و نوبخت، ر. (1396). تحلیل علل مهاجرتهای داخلی ایران در سرشماریهای 1385 و 1390. مطالعات و تحقیقات اجتماعی ایران، 6(3)، 375-390.
- قاسمیاردهایی، ع.، و رستمعلیزاده، و. (1396). عوامل مؤثر بر تمایل مهاجرت جوانان روستایی با تأکید بر نقش تعلق به مکان. نامه انجمن جمعیتشناسی، 12(24)، 43-67.
- کرسول، ج. (1400). پویش کیفی و طرح پژوهش (ح. داناییفرد، مترجم). تهران: اشراقی-صفار.
- لهساییزاده، ع. (1368). نظریات مهاجرت. شیراز: انتشارات نوید.
- محمدییگانه، ب.، و سناییمقدم، س. (1396). تحلیل اثرات روابط شهر و روستا در مهاجرتهای روستا- شهری. برنامهریزی منطقهای، 7(27)، 103-115.
- محمودیان، ح.، و محمودیانی، س. (1397). بررسی وضعیت مهاجرت و شهرنشینی در ایران با تأکید بر دوره 1390 تا 1395. تهران: طرح مشترک دانشگاه تهران و صندوق جمعیت سازمان ملل متحد در ایران.
- مرکز آمار ایران. (1398). ترازنامه و ماتریس مهاجرتی شهرهای ایران در سالهای 1390 تا 95. تهران: دفتر ریاست روابط بینالمللی و همکاریهای بینالملل.
- معمری، م.، حسینزاده، ع.، قربانی، ا.، و مفیدیچلان، م. (1398). عوامل اقتصادی و اجتماعی اثرگذار بر مهاجرت روستائیان. اقتصاد فضا و توسعه روستایی، 8(4)، 243-259.
- یعقوبی، ج.، اسعدی، ص.، و یزدانپناه، م. (1396). مشوق و بازدارنده گرایش جوانان روستایی به شغل کشاورزی در روستاهای قصرشیرین. پژوهش مدیریت آموزش کشاورزی، 9(40)، 57-89.
- Bourdieu, P. (1993). Sociology in question (R. Nice, Trans). London: Sage Publications.
- Fazli, M. (2015). Factors behind the growth of informal settlements in Kabul. Rtrieved from https:// semanticscholar.org/ paper/ Factors-Behind-the-Growth-of-Informal-Settlements-Fazli/c45e809ed489ea76c85d4 205aef2bb3 3169b9d5c
- Ha, W., Yi, J., Yuan, Y., & Zhang, J. (2016). The dynamic effect of rural –to- urban migration on inequality in source villages: System GMM estimates from rural China. Chin Economic Review, 37, 27-39.
- Maykut, P., & Morehouse, R. (1994). Beginning qualitative research: A Philosophic and practical guide. London: The Falmer Press.
- Nandy, A., & Chavi, T. (2021). India’s rural employment guarantee scheme-how does it influence seasonal rural out-migration decisions? Journal of Policy Modeling, 43, 1181-1203.
- Ordun, G., & Akun, F. (2017). Self-actualization, self-efficacy and emotional intelligence of undergraduate students. Journal of Advanced Management Science, 5(3), 170-175.
- Singh, U. B., & Mishra, N. K. (2013). Women work participation in rural Uttar Pradesh: a regional analysis. International Journal of Social Science and Interdisciplinary Research, 2(8), 47-57.
- Stalker, P. (1994). The work of strangers: A Survey of international labor migration. Genova: International Labour office.
ارسال نظر در مورد این مقاله