بررسی ترجیح طایفه‌ای در رفتار انتخاباتی و عوامل مرتبط با آن در شهر یاسوج در یازدهمین دورۀ انتخابات مجلس شورای اسلامی

نوع مقاله : پژوهشی

نویسندگان

• سیروس احمدی ¹
• آرمان حیدری ²
• یزدان پورتیموری ³

¹ استاد، گروه علوم اجتماعی، دانشگاه یاسوج، یاسوج، ایران

² استادیار، گروه علوم اجتماعی، دانشگاه یاسوج، یاسوج، ایران

³ دانشجوی کارشناسی‌ارشد، گروه علوم اجتماعی، دانشگاه یاسوج، یاسوج، ایران

https://doi.org/10.22067/social.2023.78924.1232

چکیده

مطالعات رفتار انتخاباتی قومیتی در ایران، معمولاً در مکان‌هایی انجام شده‌اند که مبتنی بر قومیت‌های مختلف‌اند. پژوهش حاضر از چشم‌اندازی متفاوت در شهر یاسوج که دارای یک قوم غالب است، انجام شده است. در این مطالعه تلاش شده است تا ترجیح طایفه‌ای در رفتار انتخاباتی مطالعه شده و رابطه آن با هویت طایفه‌ای و سنت‌گرایی بررسی شود. این پژوهش از نوع پیمایشی بود. جامعه آماری پژوهش همۀ شهروندانی بودند که در انتخابات یازدهمین دوره مجلس شرکت کردند. درمجموع، 406 نفربه روش نمونه‌گیری تصادفی چندمرحله‌ای انتخاب شدند. ابزار تحقیق برای سنجش سنت‌گرایی و هویت طایفه‌ای، پرسشنامه‌های پژوهشگرساخته بود که با استفاده از اعتبار سازه، تعیین اعتبار شده و با استفاده از همسانی درونی به روش آلفای کرونباخ تعیین پایایی شدند. برای سنجش متغیر وابسته ترجیح طایفه‌ای، از انطباق پاسخ‌های پاسخ‌گویان به سؤال درباره طایفه‌شان و سؤال درباره کاندیدای انتخابی‌شان استفاده شد؛ بر همین مبنا، مشارکت‌کنندگان در تحقیق، به دو گروه با ترجیح طایفه‌ای و بدون ترجیح طایفه‌ای دسته‌بندی شدند. یافته‌های توصیفی تحقیق نشان داد، برخلاف انتظار، تنها 6/38 درصد از افراد براساس تعلقات طایفه‌ای رأی می‌دهند. یافته‌های استنباطی با استفاده از تحلیل رگرسیون لجستیک نشان داد، متغیرهای سنت‌گرایی و جنسیت، احتمال ترجیح طایفه‌ای در رفتار انتخاباتی را افزایش می‌دهند، اما متغیر تحصیلات دانشگاهی، احتمال ترجیح طایفه‌ای در رفتار انتخاباتی را کاهش می‌دهد. به‌علاوه، یافته‌های تحقیق نشان داد، متغیرهای هویت طایفه‌ای، سن، وضع تأهل و وضع شغلی، رابطه معناداری با ترجیح طایفه‌ای در رفتار انتخاباتی ندارند و قادر به پیش‌بینی معنادار آن نیستند. با توجه به یافته‌های تحقیق، برخی ملاحظات باید مدنظر قرار گیرند که در انتها به آن‌ها اشاره شده است.

کلیدواژه‌ها

• ترجیح طایفه‌ای
• رفتار انتخاباتی
• هویت طایفه‌ای
• سنت‌گرایی

مراجع

1. اکبری، ح.، و افتخاری، ر.(1396). نقش قومیت در رفتار انتخاباتی اجتماعات چند قومیتی: مورد مطالعه شهرستان بجنورد. جامعه شناسی کاربردی، 28(2)، 90-71.
2. امان اللهی، س.(1388). کوچ نشینی در ایران: پژوهشی درباره ایلات و عشایر. تهران: انتشارات آگاه.
3. باقری دولت آبادی، ع.، مجاهدزاده، م.، اکبری، ف.، و باقری‌نژاد، ا .(1397). بررسی تأثیر فرهنگ عشیره ای-طایفه ای بر رفتار انتخاباتی (مورد مطالعه: روستاییان حوزه انتخابیه دنا. پژوهش‌های جغرافیای سیاسی، 3(3) ، 66-27.
4. بشیریه، ح. (1374). جامعه شناسی سیاسی: نقش نیروهای اجتماعی در زندگی سیاسی. تهران: نشر نی.
5. بصیری، م. ع.، شادی وند، د.(1380). رفتار انتخاباتی در مناطق عشیره‌ای. مجله راهبرد، 9(2)، 110-91.
6. خبرگزاری جمهوری اسلامی. (1398). میزان مشارکت در یازده دوره انتخابات مجلس چگونه بوده است؟ بازیابی از https://www.irna.ir/news/83687482
7. خوچیانی، ر. (1399). ارزیابی و تحلیل نرخ بیکاری درسطح استان‌های کشور با استفاده از خوشه بندی مبتنی برچگالی پیش ‌ینی. فصلنامه علمی برنامه‌ریزی منطقه‌ای، 10 (1)، 16-1.
8. راش، م. (1384). جامعه شناسی سیاسی (م. صبوری، مترجم). تهران: انتشارات سمت
9. رامشک، ع. (1382). بررسی جامعه شناختی رفتار انتخاباتی در کهگیلویه و بویراحمد. فصلنامه مطالعات ملی، 5(2)، 225-193.
10. رشیدی، ا. (1387). دایره المعارف عمومی با تکیه بر استان کهگیلویه و بویراحمد. یاسوج: انتشارات چویل.
11. زالی، ن.، و سجادی اصل، ع. (1396). شناسایی عوامل کلیدی مؤثر بر توسعه نیافتگی منطقه‌ای (مطالعه موردی استان کهگیلویه و بویراحمد). برنامه‌ریزی منطقه‌ای، 7 (2)، 40-25.
12. شفیعی لطف آبادی، ش.، رحمانی فیروزجاه، ع.، و عباسی اسفجیر، ع. ا.(1400). نقش قومیت، جایگاه اجتماعی و مصرف رسانه افراد بر رفتار انتخاباتی اجتماعات چندقومیتی اقوام استان خراسان شمالی. فصلنامه پژوهش‌های سیاسی و بین المللی، 12(2)، 128-113.
13. طبیعی، م.، و پناهی‌نسب، ص. (1399). نقش قومیت در انتخابات یازدهم و دوازدهم ریاست جمهوری. مورد مطالعه: ترک، کرد، لر. فصلنامه جامعه شناسی سیاسی ایران، 3(1)، 116-87.
14. عبداللهی، م.، و حسین‌بر، ع. (1381). گرایش دانشجویان بلوچ به هویت ملی در ایران. مجله جامعه‌شناسی ایران، 4(2)، 126-101.
15. نیک فر، ج.، و جابری‌پور، ث. (1398). فروپاشی خرده گفتمان عشیره‌ای و رفتار انتخاباتی در انتخابات مجلس شورای اسلامی: مطالعه موردی حوزه انتخابیه بویراحمد در دوره نهم انتخابات مجلس شورای اسلامی. جامعه‌شناسی کاربردی، 30(2)، 84-65.

 

16. Ball, A. R., &Peters, B. G. (2005). Modern politics and government. New York: Palgrave Macmillan.
17. Bartle, J. (2003). Measuring party identification: An exploratory study with focus groups. Electoral Studies, 22, 217-237.
18. Bisin, A., & Verdier, T. (2000). A model of cultural transmission, voting and political ideology. European Journal of Political Economy, 16(1), 5-29.
19. Bultigil, H. Z., & Prasad, N. (2020). Inequality and voting among deprived ethnic groups: evidence from India. Journal of Elections, Public Opinion and Parties, 30(2), 221-243.
20. Catt, H. (1996). Voting behavior: A radical critique. London: Leicester University Press.
21. Dahl, R. (1961). Who governs? New Haven: Yale University Press.
22. Evans, J.A.J. (2004). Voters and voting. London: Sage Publication.
23. Gabriel, R. A. (1972). A new theory of ethnic voting. Polity, 4(4), 405-428.
24. Hechter, M. (2004). From class to culture. American Journal of Sociology, 110(2), 400–
25. Heywood, A. (2002). Politics. New York. Palgrave Macmillan.
26. Horowitz, J., & Long, J. (2016). Strategic voting, information, and ethnicity in emerging democracies: Evidence from Kenya. Electoral Studies, 44, 351–
27. Houle, C. (2018). Does ethnic voting harm democracy? Democratization, 25(4), 824-842
28. Huber, J. D. (2012). Measuring ethnic voting: Do proportional electoral laws politicize ethnicity? American Journal of Political Science, 56(4), 986-1001.
29. Krejcie, R. V., & Morgan, D. W. (1970). Determining sample size for research activities. Educational and Psychological Measurement, 30(3), 607–610.
30. Landa, J., Copeland, M., & Grofman, B. (1995). Ethnic voting patterns: A case study of metropolitan Toronto. Political Geography, 14(5), 435-449.
31. Macionis, J.J. (2017). Sociology. New York: Pearson.
32. Moehler, D., & Conroy-Krutz, J. (2016). Eyes on the ballot: Priming effects and ethnic voting in the developing world. Electoral Studies, 42, 99-113.
33. Olson, E, T. (2002). Personal identity. In: E. N. Zalta (Ed), The Stanford Encyclopedia of Philosophy, California: Stanford University.
34. Peet, R., & Hartwick, E. (2009). Theories of development: Contentions, arguments and alternatives. New York: The Guilford Press.
35. Phinney, J. (1992). The multi-group ethnic identity measure: A new scale for use with adolescents and young adults from diverse groups. Journal of Adolescent Research, 7, 156-176.
36. Scott, C. V. (1995). Gender and development: Rethinking modernization and dependency theory. Boulder: Lynne Riener.
37. So, A. Y. (1990). Social change and development: Modernization, dependency and world system theories. London: Sage Publications
38. Stryker, S., & Serpe, R. (1982). Commitment, identity salience and role behavior: Theory and research example. In: W. Ickes., E. S. Knowles (Eds.), Personality, Roles, and Social New York: Springer.
39. Webster, R. (1990). Introduction to sociology of development. New York: Palgrave Macmillan.
40. Willis, K. (2011). Theories and practices of development. London: Routledge
41. Wolfinger, R. E. (1965). The development and persistence of ethnic voting. The American Political Science Review, 59(4), 896-908.