مهارت ارتباطی زوجین و رابطۀ آن با گسست خانواده (موردمطالعه: متأهلین شهر تبریز)

نوع مقاله : پژوهشی

نویسندگان

• فتانه حاجیلو ¹
• فاطمه گلابی ²
• بهمن رنجگر قلعه کندی ³

¹ استادیار گروه علوم اجتماعی، دانشکدۀ حقوق و علوم اجتماعی، دانشگاه تبریز، تبریز، ایران

² استاد گروه علوم اجتماعی، دانشکدۀ حقوق و علوم اجتماعی و عضو قطب سلامت دانشگاه تبریز، تبریز، ایران

³ دانش‌آموختۀ کارشناسی ارشد جامعه‌شناسی، گروه علوم اجتماعی، دانشگاه تبریز، تبریز، ایران

https://doi.org/10.22067/social.2023.82276.1344

چکیده

نهاد خانواده، در مفهومی عام و گسترده  یک نهاد اجتماعی است. این گروه کوچک متشکل از زن، مرد و فرزندان با ذکر خصوصیات و کارکردهای مختلفی شناخته می شود اما ویژگی اساسی و تفکیک‌نشدنی آن صمیمیت است. خانواده با اهمیت‌ترین نهاد اجتماعی در راستای تجلی عشق و امید، کانون تحقق آرزوهای انسان ها و مرکز تولد و پرورش نسل بشر است که نقش بنیادی در توسعه و رشد زندگی سالم انسانی را دارد، ولی عوامل متعددی وجود دارند که ساختار خانواده و استحکام آن را تحت‌تأثیر قرار می‌دهند و موجب اختلال در بروز تعارض بین اعضا و به ویژه اختلال در روابط زوجین می‌شوند که درنهایت گسست خانواده برای زوجین را به همراه می‌آورد. پژوهش حاضر با هدف بررسی رابطه مهارت ارتباطی زوجین و رابطه آن با گسست خانواده (مورد مطالعه: متأهلین شهر تبریز) انجام شده است. با توجه به هدف تحقیق، سؤال کلی در تحقیق حاضر عبارت بود از: مهارت ارتباطی زوجین چه رابطه‌ای با گسست خانواده دارد؟ روش تحقیق پیمایشی و ابزار گردآوری داده­ها پرسش‌نامه بود. جامعه آماری پژوهش، افراد متأهل ساکن در سه منطقه شهری (5، 7 و 8 شهر تبریز) از مناطق ده‌گانه شهر تبریز بود که براساس فرمول کوکران 384 نفر از آن‌ها به‌عنوان  نمونه آماری به صورت نمونه‌گیری خوشه‌ای بررسی شدند. نتایج تحقیق گویای آن است بین متغیر مهارت ارتباطی با گسست خانواده رابطه معنادار و معکوسی وجود دارد؛ یعنی با افزایش مهارت ارتباطی بین زوجین خطر گسست خانواده کاهش می‌یابد. همچنین یافته‌ها نشان می‌دهد تحصیلات افراد نیز بر متغیر گسست خانواده و مهارت ارتباطی تأثیرگذار است. به نظر می رسد با توجه به نقش و اهمیت مهارت‌های ارتباطی در زندگی اجتماعی، رویکرد علمی و توجه به پرورش آن در باید بیشتر مدنظر قرار گیرد.

کلیدواژه‌ها

• مهارت ارتباطی
• تعارضات زناشویی
• گسست خانواده
• تبریز
• تحصیلات

مراجع

1. ابراهیمی، ل.، و محمدلو، م. (1400). مرور نظام مند عوامل زمینه ساز طلاق توافقی زوجین دهه اخیر در ایران (1398-1388). فصلنامه زن و جامعه، 12(46)، 26-20.
2. اردلان، ا.، و حسین جاری، م. (1390). پیش بینی سازگاری تحصیلی براساس مهارت‌های ارتباطی با واسطه باورهای خودکار آمدی. فصلنامه روان‌شناسی تربیتی، 6 (17)، 1- 32.
3. بالاگیری، م.، و سادات حسینی، س. (1398). ارائه الگوهای پیش بینی کننده طلاق عاطفی در زوجین شهر کرمانشاه. پژوهش‌های نوین در علوم رفتاری، 4(36)، 53-29.
4. باستانی، س.، گلزاری، م.، و روشنی، ش. (1389). طلاق عاطفی: علل و شرایط میانجی. بررسی مسائل اجتماعی ایران، 1(3)، 22-1.
5. برادشاو، ج. (۱۳۷۲). خانواده روش انقلابی برای خودشناسی (م. قراچه داغی، مترجم). تهران: نشر البرز.
6. جابری، س.، اعتمادی، ع.، و احمدی، ا. (1394). بررسی رابطه مهارت ارتباطی با صمیمیت. پژوهش‌های علوم شناختی و رفتاری، 5 (2)، 146-150.
7. جهانی دولت آباد، ا.، و عشایری، ط. (1401)، بررسی نقش تعارضات زناشویی و شیوه‌های برخورد با تعارض در گرایش به طلاق (مورد مطالعه شهر اردبیل). نشریه راهبرد اجتماعی فرهنگی، 11(4)، 376-341.
8. حسن­زاده، ا. (1400). آسیب­شناسی اجتماعی ­گسست خانواده. پنجمین کنفرانس بین المللی پژوهش‌های دینی، علوم اسلامی، فقه و حقوق در ایران و جهان اسلام، تهران.
9. درگاهی، ح.، قاسمی، م.، و بیرانوند، ا. (1397). عوامل اقتصادی و اجتماعی مؤثر بر طلاق در ایران با تاکید بر تجاری، آموزشی و اشتغال زنان. فصلنامه اقتصاد و الگوسازی، 9(11)، 106.
10. دیندار، ا.، ف.، مهدوی، م.، و سید میرزایی، س. (1397). بررسی رابطه بین مهارت‌های ارتباطی و طلاق عاطفی (مورد مطالعه: افراد متأهل شهر شییراز در سال 1396- 1395). فصلنامه زن و جامعه، 9(36)، 153- 176.
11. رزاقی، ن.، و اسلامی، ا. (1394). مطالعه کیفی علتهای تعارض در خانواده. فصلنامه فرهنگی_تربیتی زنان و خانواده،10(32)، 83 -55.
12. ریاحی، م.، وردی­نیا، ع.، و بهرامی­کاکاوند، س. (1396). تحلیل جامعه شناختی میزان گرایش به طلاق مطالعه موردی شهرستان کرمانشاه. زن در توسعه و سیاست، 5(3)، 109-140.
13. زارع باغبیدی، م.، و اعتمادی فرد، ا. (1399). تعیین نقش واسطه مهارت ارتباطی در رابطه بین ناگویی هیجانی و دلزدگی زوجین متقاضی طلاق. پژوهش‌های روانشناسی اجتماعی، 10(38)، 135- 150.
14. زرگر، ف.، و نشاط دوست، ح. (1386). بررسی عوامل مؤثر بر بروز طلاق در شهرستان فلاورجان، فصلنامه خانواده پژوهشی،3(11)، 746-742.
15. ساروخانی، ب. (1390). جامعه شناسی ارتباطات، تهران: اطلاعات.
16. سارو خانی، ب. (1370). مقدمه‌ای بر جامعه شناسی خانواده. تهران: انتشارات سروش.
17. شمشیر گران، م.، و همائی، ر.، (1397). بررسی رابطه مهارت‌های ارتباطی و مؤلفه‌های آن با دلزدگی زناشویی در کارکنان متأهل شرکت ملی حفاری استان خوزستان. رویش روان شناسی، 7 (1)، 246-223.
18. شیشه گران، س.، قمری کیوی، ح.، و شیخ الاسلامی، ع. (1395). تأثیر آموزش مهارت ارتباطی بر سبک‌های حل تعارض سازنده و غیر سازنده در نامزدها. مشاوره کاربردی، 6(1)، 78-53.
19. عظیمی رستا، م.، و عابدزاده نوبریان، م.، (1392). بررسی عوامل مؤثر بر بروز طلق عاطفی میان زوجین در خانواده. فصلنامه مطالعات جامعه‌شناختی ایران، 3(10)، 46-31.
20. فدایی مقدم، م.، خوش اخلاق، ح.، و رضایی جمالویی، ح. (1401). مقایسه اثربخشی زوج‌درمانی شناختی مک­کی و طرح ‌واره درمانی بر تکانشگری و بهبود عملکرد رابطه در زوجین دارای تعارض زناشویی شهر قم.  پژوهشنامه زنان، 39(13)، 166-141.
21. کریمی، ا.، احمدی، ص.، و زهراکار، ک. (1399). اثر بخشی مهرات های ارتباطی‌های زناشویی به روش گاتمن بر الگوهای ارتباطی زنان. فصلنامه فرهنگ، مشاور و روان درمانی، 11(66)، 278-253.
22. گلدنبرگ، ا.، و گلدنبرگ، ه. (1382). خانواده درمانی (ح. حسین‌شاهی برواتی، س. نقشبندی، . ا. ارجمند، مترجمان). تهران: نشر روان.
23. گلزار سیرجانی، م.، و بیان فر، غ. (1399). نقش الگوهای ارتباطی زوجین در گسست عاطفی. سنجش و پژوهش در مشاوره و روانشناسی، 2(4)، 33-51.
24. نصیری، ص.، حیدری بافقی، ر.، . جراره، ج.، (1396). ویژگی های شخصیتی، باورهای غیر منطقی و مهارتهای ارتباطی به عنوان پیش‌بین‌های عملکرد شغلی مشاوران. دوفصلنامه مشاوره کاربردی، دانشگاه شهید چمران اهواز، 7(1)، 46-27.
25. هراتیان، ع.، جان بزرگی، م.، آگاه هریس، م.، موتایی، ف.، و صفورایی پاریزی، م. (1398). رابطه روان بنه‌های ناسازگار اولیه و باورهای غیر منطقی با تعارض زناشویی، نقش تعدیل کننده دینداری. نشریه علمی و فرهنگی_ تربیتی زنان و خانواده، 15(51)، 115-91.
26. هادیان، ص.، و امینی، د. (1397). پیش بینی دلزدگی زناشویی براساس هوش عاطفی، مهارت‌های ارتباطی و تعارضات زناشویی زوجین متأهل دانشگاه آزاد همدان. پژوهشنامه زنان، 10(1)، 182-207.

 

27. Elgar, F.J., Craig, W., Trites, S. (2012). Family Dinners, Communication, and Mental Health in Canadian Adolescents. Journal of Adolescent Health, 4 (2), 11-19.
28. Lundblad, A. M., Hansson, K. (2006). Couples therapy; effectiveness of treatment and long-term follow-up. Journal of Family Therapy, 28(2), 136-152.
29. Metis, S., Cupach, W.R. (2002). The Influence of Relationship Beliefs and Problem-Solving Responses on Satisfaction in Romantic Relationships, Human Communication Research, 17(1), 170-185.
30. Portes, P. R., Howell, S. C., Brown, J. H., & Eichenberger, S. (1999). Family functions and children's postdivorce adjustment. American Journal of Orthopsychiat, 62(4), 613-617.
31. Riesch, S. K., Jackson, N. M., & Chanchong, W. (2003). Communication approaches parent-child conflict: Young adolescence to young adult. Journal of Pediatric Nursing, 18(4), 244-256.
32. Sharf R.S. (2015). Theories of psychotherapy & counseling: Concepts and cases. Cengage learning.
33. Strunz, S., Schermuck, C., Ballerstein, B., Ahlers,C. J., Dziobek, I., Roepke, S., (2016) Romantic Relationships and Relationship Satisfaction Among Adults With Asperger Syndrome and High-Functioning Autism: Romantic Relationships Among Autistic Adults, Journal of Clinical Psychology,73(1), 1-13.